Wizja jest lepsza – rozmowa z Davidem duCheminem

FK. Hej David, przede wszystkim chciałbym Ci podziękować za zgodzenie się na ten wywiad. Śledzę twoją pracę przynajmniej od 2008r i wielokrotnie przeczytałem Twoje książki i muszę Ci powiedzieć, jak ogromny wpływ one miały na moją fotograficzną karierę.

DdC. Filip nie ma sprawy, to dla mnie przyjemność, również dziękuję.

To zaczynamy! Można powiedzieć, a przynajmniej ja tak odbieram Twoje kreatywne credo, że „wizja jest lepsza”. Gdzie i w jaki sposób szukasz tej wizji? Czy to jest jakaś długoterminowa strategia, czy może coś bardziej nieuchwytnego i instynktownego?

Wiele lat temu zacząłem mówić „sprzęt jest dobry, wizja jest lepsza”, żeby odciągnąć ludzi od sprzętowej obsesji. Ale też żeby odejść od pytania „Jak?” – które w fotografii jest dobre i potrzebne – do zadawania pytania „Dlaczego?” Dlaczego robię to zdjęcie? Co chcę powiedzieć, albo jak się z tym czuję? Jaki jest mój zamiar? Zamiar jest słowem, którego używam ostatnio więcej, ponieważ jest nieco łatwiejsze w zrozumieniu. Wizja jest tylko metaforą. Myślę, że możemy ją znaleźć poprzez chęć zadawania pytania: „czego ja chcę?” A później pytania, „jak mogę to osiągnąć?” Zadajemy te pytania w odniesieniu do naszej pracy, kierunku w jakim zmierza nasza fotografia, ale również w odniesieniu do konkretnych obrazów. Jednak również myślę, że powinniśmy zadawać te pytania w odniesieniu do samego życia. To nieustanna droga ustalania tego, jak żyjemy czy tworzymy, właśnie poprzez bycie świadomym, czego się chce.  Zbyt wielu ludzi przeżywa życie i swoją sztukę przypadkowo.

Czy wierzysz, że szukanie swojego własnego stylu i głosu ma znaczenie? I w jaki sposób Ty znalazłeś swoją wyjątkową drogę?

Myślę, że w stylu chodzi o to, co robią inni ludzie. Trendy. Głos jest tym, co my chcemy osiągnąć. Jest unikalną drogą, która tłumaczy naszą własną pracę. Czy to ma znaczenie? Tak. Ale ma znaczenie w tym sensie,żebyśmy pokazali wolę osiągnięcia własnego głosu. Żeby akceptować fakt, że lubimy pewne rozwiązania, a inne odrzucamy. Chodzi o dokonywanie wyborów. Gdy spojrzysz na najbardziej doświadczonych fotografów, zobaczysz stałą autentyczność w ich obrazach i będziesz w stanie powiedzieć: „wygląda jak zdjęcie zrobione przez X”. To nie to samo, co po prostu posiadanie stylu. Jak znaleźć taką ścieżkę? Musisz patrzeć pod stopy! Patrzysz skąd przyszedłeś, które drogi kochasz najbardziej, jaka praca jest tą, która najmocniej w tobie rozbrzmiewa. Podążasz za swoją i niczyją inną zachcianką, pragnieniem. I po dziesięciu latach patrzysz wstecz i widzisz, że stworzyłeś swoją własną drogę jedynie poprzez to, że szedłeś tam, dokąd sam chciałeś, a nie dokąd ktoś inny chciał, żebyś szedł. To wymaga odwagi. Większość ludzi czuje się bardziej komfortowo, gdy podąża za innymi, ale z tego nie powstanie sztuka.

Trudno jest zrobić portret, który oddziałuje i zostanie z tobą przez długi czas. A dokładnie tak się czuję, gdy patrzę na Twoją serię czarno-białych portretów z Kenii. Można odnaleźć w nich godność, człowieczeństwo, radość oraz dumę, które biją z każdego z tych zdjęć. Jak zdołałeś otworzyć tych ludzi, żeby tak ukazać emocje?

Wierzę, że dobry portret polega na „objawieniu”. On coś pokazuje. Najlepiej, żeby pokazywał to, co fotografowana osoba chce ujawnić fotografowi. Do tego potrzebna jest relacja. Nie sądzę, żeby to było trudne. Myślę, że ludzie tak sądzą, ponieważ polegają na tym, że aparat wykona za nich pracę , którą może zrobić tylko serce. Trzeba być bardziej zainteresowanym tym konkretnym człowiekiem niż aparatem, jego ustawieniami, światłem, czy nawet wynikającym z tego zdjęciem. Sam musisz być wrażliwy, jeśli oczekujesz od innych, aby byli wrażliwi. Jeśli jest coś trudnego w trwałych portretach, to właśnie to. Jak to robię? Poruszam się powoli. Nie śpieszę się. Patrzę im w oczy. Jeśli mogę, dotykam ich. Spędzam z nimi czas, zanim nawet podniosę aparat do oka. Zadaję pytania, gdy tylko mam okazję. Przede wszystkim, pozwalam sobie akceptować to zakłopotanie, które zawsze towarzyszy, gdy robi się zdjęcia ludziom, Pozwalam sobie czuć się, tak jak oni się czują. 

Skoro mówimy o robieniu mocnych zdjęć, jak dokonujesz wyboru tych, które są godne, aby pokazać je światu?

Dla mnie ma znaczenie, żeby zdjęcia rozniecały coś we mnie, jakąś iskrę. Myślę, że to jest ważne. Gdy edytuję zdjęcie, zawsze czuję, że jest albo „cholera, tak!”, albo „nie”. Ale do tego doszedłem po 30 latach pracy jako fotograf. Ten instynkt wypracowuje się z czasem. Fotografia jest kawałkiem wizualnego designu i jako taka musi dla mnie grać w kontekście światła, wyboru momentu, balansu, napięcia, opowieści itp. Tego trzeba się nauczyć. Zbyt wielu fotografów, w tym ja przez wiele lat, zna swój aparat lepiej niż wizualny język fotografii. Trzeba go studiować, musisz uczyć się z wielkiej fotografii i wiedzieć dlaczego, oraz w jaki sposób ona oddziałuje. Musisz także drukować swoją pracę i żyć z nią. Po kilku dniach czy miesiącach musisz też być skłonny przyznać, że jakieś zdjęcie nie  jest tak dobre, jak myślałeś. Wtedy trzeba spróbować jeszcze raz. I sądzę też, że posiadanie kilku starannie dobranych głosów, których możesz spytać o swoje zdjęcia jest bardziej pomocne, niż szaleństwo pytania internetu, co zresztą zbyt chętnie robimy.

Wróćmy na chwilę do czasów prehistorycznych, Twojego początku  Kto lub co zainspirowało Ciebie, żebyś został pracującym fotografem?

Robiłem zdjęcia jeszcze jako nastolatek, ale bardzo wcześnie zdecydowałem, że raczej nie chcę się tym zajmować profesjonalnie. Chciałem zobaczyć oraz czynić dobro na świecie. Studiowałem teologię z nastawieniem pójścia do seminarium. Zamiast tego przez 12 lat byłem komikiem. Dopiero po tym czasie wróciłem do fotografii, chcąc zajmować się czymś, co będzie miało większy wpływ niż moja komedia. Wyjechałem w podróż fotograficzną do Haiti, po powrocie rzuciłem komedię i zostałem fotografem humanitarnym.

Skoro mówimy o byciu profesjonalistą. Czy wierzysz, że kariera fotografa to dobry wybór na zawód w tych czasach?

Właściwie uważam to za okropny wybór na karierę zawodową. Naprawdę tak myślę. Przynajmniej dla większości fotografów. Zrozum, że robienie zdjęć to nie to samo, co prowadzenie biznesu. Fotografowanie to nie marketing, nie rozwój biznesu, nie finanse i księgowość. Chyba, że chcesz zajmować się tymi rzeczami i masz w sobie przedsiębiorczy zmysł szeroki na kilometr. Jeśli nie, to nie zajmuj się tym zawodowo. Teraz jest bardzo ciężko na rynku. Wartość fotografii jest tak samo wysoka jak zawsze, natomiast jej postrzegana wartość nigdy nie była niższa. Jeśli chcesz być zawodowym fotografem, musisz tego bardzo, ale to bardzo mocno chcieć oraz wnieść coś więcej niż tylko umiejętność opanowania aparatu. Myślę, że utrzymywanie swojego rzemiosła i sztuki z dala od źródeł dochodu daje ogromną wolność. Chyba, że bardziej niż robienie zdjęć kochasz już samą myśl o spędzaniu większości czasu na prowadzeniu i rozwijaniu biznesu. Jednak nawet jak tak robisz, to wciąż jest bardzo trudne. Satysfakcjonujące, ale trudne. Jedyną trudniejszą rzeczą od sprzedawania własnych zdjęć światu jest próba zarabiania na byciu komikiem, co robiłem przez 12 lat i wydaje mi się teraz proste.

To w takim razie, przed jakim największym wyzwaniem teraz stoisz?

Świetne pytanie. W tym momencie jestem w fazie przejścia i nie jestem pewien przed jakim wyzwaniem stanę. Mniej podróżuję. Zaczynam rozumieć, że więcej radości od robienia zdjęć sprawia mi pisanie. I zastanawiam się, czy właśnie pisanie nie będzie odgrywało większej roli w mojej przyszłości. Nie jestem też pewien, jakie są moje kolejne duże projekty. Rozpracuję to. Zawsze tak robię. To jest część kreatywnego życia – są wzloty i upadki. W tym momencie muszę znaleźć swoje kolejne duże kroki. Więc biorę trochę czasu wolnego, by pomyśleć, pisać, zająć się projektami portretowymi i zobaczyć co się wydarzy. 

Zmieńmy na chwilę nastrój. Co sprawia, że idziesz dalej, gdy nadejdzie kreatywny zastój?

Jestem ciekawski i lubię pracować. Nie wierzę w kreatywne blokady. Wierzę, że istnieją wyzwania i momenty, gdy nie mamy doskonałej jasności (lub jakiejkolwiek jasności), ale nie w kreatywne blokady. Kreatywność polega na wyzwaniu i rozwiązywaniu problemów. Na tym, co stoi nam na drodze. Jedynie osoby, które nie mają szerszej perspektywy doświadczają blokad. Trzeba wykonać pracę i w większości  wypadków sprawia mi to radość. Lubię pozwalać sobie, aby praca była dla mnie poszukiwaniem. Jest mi dobrze z tym, że nie mam wszystkich odpowiedzi. Poza tym, muszę jeść. A to bardzo silny motywator. Nie chcę, żeby to zabrzmiało, jakby było bardzo proste. Jak już wspomniałem wcześniej , w tej chwili jestem właśnie w takim dziwnym miejscu, gdy nie wiem, w jakim kierunku podążam. Unikam mediów społecznościowych, pracuję i na tym się skupiam. Zazwyczaj jestem zadowolony z tego co stworzyłem, niezależnie czy to moja fotografia, pisanie czy biznes.

Musiałem o to spytać – nawet jeśli sam się wzdragam przed tym pytaniem  – czy sprzęt ma znaczenie?

Oczywiście, że ma. Jednak nie ma tak wielkiego znaczenia, jak ludzie zazwyczaj myślą. A już na pewno nie ma takiego znaczenia, jaki chcą żebyśmy mu nadawali producenci sprzętu. Większość z najmocniejszych i trwałych zdjęć z ostatnich 100 lat było zrobionych za pomocą sprzętu o wiele mniej zaawansowanego niż ten, który mamy dzisiaj. A my i tak robimy zamieszanie wokół lepszego sprzętu. Dlaczego nie robić tego zamieszania wokół robienia lepszych zdjęć? Obrazów, które skupią się na historii, emocjach i więzi, zamiast koncentrować się na zdjęciach ostrzejszych i wolnych od szumu? Czy sprzęt ma znaczenie? Ma w tym sensie, że robi robotę, ma znaczenie w tym sensie, że pasuje do ręki i znika tak szybko jak to możliwe. Wiesz, kocham sprzęt. W tym momencie robię zdjęcia Nikonem, Fuji, Canonem, Leicą i moim iPhonem. Jestem zadowolony z każdego z nich, ale z różnych powodów. I tak, chcę nowego Hasselblada, ponieważ lubię bawić się aparatami, ale nie mam żadnych złudzeń, że on sprawi, że będę nim robił „lepsze” zdjęcia niż tym sprzętem, który mam teraz, czy też 50 letnim Pentaxem 35mm, który leży u mnie na biurku . Ludzie robią zdjęcia, nie aparaty.

I ostatnie pytanie. Gdybyś mógł wybrać jeden aparat i jeden obiektyw do końca życia, to co byś wybrał?

Jeśli przez jeden obiektyw rozumiesz jedną ogniskową, to Leica Q ze swoim stałym obiektywem 28mm byłby całkiem świetny do końca życia. Uwielbiam ten aparat. Po prostu wydaje się być idealny dla mnie. Gdybym miał wybrać zoom, wtedy jeden z moich Fuji X-T2 wyposażyłbym albo w obiektyw 10-24 (mniej więcej równy 16-35mm na pełnej klatce), lub obiektyw „kitowy” 18-55 (mniej więcej równy 24-80mm). Większość moich najlepszych zdjęć zrobiłem gdzieś w zakresie 20-28mm, zatem cokolwiek, co sprawi, że będę w samym centrum akcji, zanurzy mnie w życiu, a nie będzie mnie trzymać na dystans, jest doskonałe.

Dziękuję za rozmowę!

Dzięki!

Więcej informacji o Davidzie i jego sztuce znajdziecie na jego stronie – www.davidduchemin.com